โครงการปิดทองหลังพระ

[สายชล]

โครงการปิดทองหลังพระจ.น่าน



แนวพระราชดำริแก้จน...อนาคต 'ดอยตุงแห่งที่ 2'

แม่น้ำ ปิง วัง ยม น่าน ไหลรวมมาสู่เจ้าพระยา หล่อเลี้ยงชีวิตให้ผู้คนในภาคกลางขยายวงกว้างสู่คนทั้งประเทศ ในจำนวนแม่น้ำ 4 สาย แม่น้ำน่าน นำพาน้ำสู่เจ้าพระยามากสุดถึง 45 เปอร์เซ็นต์ แต่น่าตกใจว่า จ.น่าน อันเป็นต้นธารของน้ำจำนวนมากกลับติดโผจังหวัดที่ยากจนสุดในประเทศไทย ต้องเผชิญกับปัญหารุนแรงทางเศรษฐกิจ สังคม สุขภาพ รวมทั้งปัญหาสิ่งแวดล้อมจากการที่ป่าต้นน้ำน่านกำลังถูกบุกรุกหนักเพื่อเป็นที่ทำกิน ทำเกษตรเชิงเดี่ยว ดินเสื่อม ใช้สารเคมีอย่างเข้มข้น มีตัวเลขว่าเกษตรกรใช้สารเคมี 20 แกลลอนต่อปีในพื้นที่ 40 ไร่ มีผลทำให้ลำน้ำน่านปนเปื้อนสารเคมีอย่างหนัก ชาวบ้านมีสุขภาพเสื่อมโทรม ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ ประชากรในอำเภอสองแคว 75 เปอร์เซ็นต์ มีสุขภาพเสื่อมโทรม พบสารเคมีในเลือดสูงกว่าระดับปกติถึง 5 เท่า

แนวทางที่จะแก้ปัญหาทั้งระบบของจังหวัดน่านคงผลักให้การดำเนินการของหน่วยงานภาครัฐแบบเดิม ๆ คงไม่ทันการ เพราะนั่นหมายความว่าหากลำน้ำน่านเสียหาย คนภาคกลางต้องยอมรับชะตากรรมด้วย

จังหวัดน่านจึงได้เสนอตัวเป็นต้นแบบนำร่องดำเนินโครงการปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริในพื้นที่ 3 อำเภอ ครอบคลุม 3 ตำบล ได้แก่อำเภอสองแคว ในหมู่บ้านยอด อำเภอท่าวังผา บ้านน้ำป้าก และ ต.ขุนน่าน อำเภอเฉลิมพระเกียรติ

โครงการปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ดำเนินการภายใต้การทำงานของมูลนิธิปิดทองหลังพระ โดยมี ศ.นพ.เกษม วัฒนชัย เป็นประธานกรรมการ และ ม.ร.ว.ดิศนัดดา ดิศกุล เป็นกรรมการและเลขาธิการ ซึ่งได้รับการจดทะเบียนเป็นมูลนิธิตั้งแต่เดือน ม.ค.ปี 2553 ที่ผ่านมา หลังจากพัฒนาต่อเนื่องมาจากโครงการปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ในปี 2550 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ประชาชนสามารถเรียนรู้และสร้างประสบการณ์ตรงจากแนวทางโครงการพระราชดำริมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันให้เหมาะสมและมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น เพื่อ ยกระดับความเป็นอยู่ และกระตุ้นจิตสำนึกรักษ์สิ่งแวดล้อม พร้อมด้วยพันธกิจของคณะรัฐมนตรีเพื่อเฉลิมพระชนมพรรษา 80 และ 85 พรรษา ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในปี 2554 และเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พ.ศ. 2555 โดยคณะรัฐมนตรีอนุมัติงบประมาณสนับสนุนปีละ 220 ล้านบาท

โครงการปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ จ.น่าน ดำเนินงานภายใต้การทำงานจากทุกภาคส่วนทั้งฝ่ายปกครอง ได้แก่ ปลัดจังหวัด นายอำเภอ องค์การบริหารส่วนตำบล สาธารณสุขอำเภอ ปศุสัตว์อำเภอ โรงเรียน โรงพยาบาล และผู้เชี่ยวชาญด้านป่าไม้ และการทำเกษตรที่สูงจากโครงการพัฒนาดอยตุง เพราะสภาพพื้นที่ใกล้เคียงกับดอยตุง ชาวบ้าน ชาวเขา จ.น่าน ส่วนใหญ่เป็นเผ่าลัวะ แต่ต่างกันที่ดอยตุงเมื่ออดีตชาวบ้านรุกป่าเพื่อปลูกฝิ่น แต่ที่นี่ชาวบ้านยากจนต้องรุกป่าเพื่อขยายแนวทำกิน อีกทั้งขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องในการทำเกษตร จนวันนี้สภาพพื้นที่ดังกล่าวเต็มไปด้วยภูเขาหัวโล้นกระจายอยู่นับแสนไร่

มนัส โสกันธิกา ปลัดจังหวัดน่าน บอกว่าแนวการทำงานแบบใหม่ใช้กลยุทธ์ เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา ในทฤษฎีสามก้อนเส้าอันประกอบด้วยแนวพระราชดำริ ผ่านมูลนิธิโครงการปิดทองหลังพระ แล้วส่งต่อให้ประชาชนทุกภาคส่วนโดยเริ่มต้นเก็บข้อมูลพื้นที่ เปิดรับสมัครคนในพื้นที่มาเป็นอาสาสมัคร นำระบบจีพีเอสมาใช้ ทั้งนี้เป็นวิธีที่จะทำให้ชาวบ้านได้รับทราบปัญหาของชุมชน นำไปสู่การแก้ปัญหาด้วยความเชื่อมั่นและศรัทธา
“การทำเกษตรที่ผ่านมาเสียหายเสียส่วนใหญ่ ยกตัวอย่างเช่น ที่อำเภอท่าวังผา ปลูกข้าวโพด มีหนูระบาดผลสืบเนื่องมาจากชาวบ้านบุกรุกพื้นที่ป่า หนูไม่มีแหล่งอาศัย แม้จะใช้ภูมิปัญญาดั้งเดิมด้วยการใช้แมวมาจับหนู แมวกินหนูแมวตายเพราะหนูกินยาฆ่าแมลง ขณะเดียวกันการทำเกษตรมีต้นทุนสูงขึ้น พ่อค้าคนกลางมีบทบาทสำคัญชาวบ้านมีหนี้สิน ต้องรุกพื้นที่ป่าต้นน้ำไปเรื่อย ๆ เพื่อแสวงหาที่ทำกินเพิ่มขึ้น” สมรส พรหรมมินทร์ หัวหน้าชุดปฏิบัติการภาคสนาม โครงการปิดทองหลังพระ ให้ภาพถึงวิถีการทำเกษตรของชาวบ้าน

แนวทางที่จะนำมาใช้ในพื้นที่คือเริ่มต้นด้วยการลดการใช้พื้นที่ป่า แสวงหาวิธีปลูกข้าวแบบใหม่ โดยนำวิธีการทำนาขั้นบันไดบนพื้นที่เขาแทนข้าวไร่ เพราะจากเดิมชาวบ้านปลูกข้าวไร่ได้ผลผลิต 17-20 ถังต่อไร่ แต่หากทำนาขั้นบันไดจะได้ข้าว 50-70 ถังต่อไร่ เท่ากับจะลดการใช้ที่ดินปลูกข้าว และที่ดินที่เหลือจะนำไปปลูกป่าชุมชน สร้างป่าเศรษฐกิจ ป่าใช้สอย อาทิ การปลูกต้นหวาย ต้นต๋าว เป็นต้น

จุดเริ่มต้นของนาขั้นบันไดของ จ.น่าน ในระบบผ้าป่าทำนา ด้วยการระดมคนจากชาวบ้านและภาครัฐมาช่วยกันนั้น เพราะนาขั้นบันได จะต้องใช้แรงงานคนขุดมีอุปกรณ์สำคัญคือ “จอบ” การขุดนาจะเป็นไปตามแนวโค้งเว้าของภูเขา เพื่อที่จะได้นาขั้นบันไดที่ดูเป็นธรรมชาติ มีชีวิตชีวา และสวยงาม บทบาทของหน่วยงานภาครัฐที่เป็นกำลังสำคัญคือกองร้อยอาสารักษาดินแดน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ร่วมกับชาวบ้านปรับภูเขาเป็นนาขั้นบันได ซึ่งเริ่มมาตั้งแต่ปีที่แล้วจนวันนี้ ภูเขาหัวโล้นมีนาข้าว ขั้นบันไดกระจายอยู่เป็นหย่อม ๆ ในเดือนตุลาคมนี้จะเริ่มเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ มีชาวบ้านเข้าร่วม 13 หมู่บ้าน 500 หลังคาเรือน โดยเฉลี่ยชาวบ้านทั้ง 3 อำเภอถือครองที่ดินเฉลี่ย 70 ไร่ต่อครอบครัว

มงคล สุระสัจจะ อธิบดีกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย กล่าวภายหลังนำคณะสื่อมวลชนเดินทางไปศึกษาดูงาน ภารกิจของสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน (สมาชิก อส.) ณ บ้านเปียงซอ ต.ขุนน่าน อ.เฉลิมพระเกียรติ ว่าบทบาทหน้าที่ของสมาชิก อส.จังหวัดน่านที่มีต่อโครงการปิดทองหลังพระนั้น ภารกิจหลักคือสนับสนุนโครงการฯ ในเรื่องการขุดนาขั้นบันไดและการต่อท่อน้ำเข้านา ซึ่งหลังจากที่สมาชิก อส. ได้เข้าร่วมขุดนาขั้นบันไดเพื่อเตรียมพื้นที่ให้กับชาวบ้าน ทำให้สมาชิก อส. สามารถเป็นปราชญ์ในการขุดนาขั้นบันไดได้ ซึ่งความรู้ในเรื่องนี้สามารถนำไปเผยแพร่ยังพื้นที่อื่น ๆ ต่อไปได้ สำหรับในพื้นที่บ้านเปียงซอ มีจำนวนนาขั้นบันไดที่ขุดได้แล้วประมาณ 489 ไร่

โครงการปิดทองหลังพระยังมีระบบการจัดสรรน้ำเพื่อทำนาในระบบขั้นบันไดที่เรียกว่าอ่างพลวงกระจายอยู่บนเขาหัวโล้น ประยุกต์จากโครงการแก้มลิง คาดว่าการปฏิวัติพื้นที่ป่าบนยอดเขาหัวโล้นที่มีประมาณ 250,000 ไร่จะใช้เวลา 3 ปี....ภาพในอนาคตของพื้นที่แห่งนี้จะเต็มไปด้วยนาขั้นบันไดผสมผสานกับพื้นที่ป่าเศรษฐกิจ จากนั้นจะพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สูงเฉกเช่นเดียวกับโครงการพระราชดำริในภาคเหนือในหลาย ๆ แห่ง ตอบโจทย์ของการแก้ปัญหาความยากจน และช่วยคงพื้นที่ป่าต้นน้ำได้อย่างยั่งยืน

*สัปดาห์หน้าติดตามรายละเอียดของการทำนำขั้นบันได รวมทั้งการพัฒนาระบบน้ำเพื่อใช้ทำการเกษตรบนที่สูง วิธีการบริหารจัดการของพื้น แห่งนี้ รวมทั้งเทคนิคการพัฒนาเริ่มต้นจากความต้องการของชาวบ้านเป็นหลัก ทำให้ปัจจุบันพื้นที่แห่งนี้กำลังเป็นสถานที่ดูงานยอดฮิตของภาคราชการทั่วประเทศ

ขอขอบคุณข้อมูลและภาพจาก.....

http://www.dailynews.co.th/newstartp...ontentId=85122

[Super_Srinuanray]

พวกเราก็ทำโครงการปิดทองหลังพระค่ะ พี่น้อย

แต่ว่าทำในทะเลนะคะ ก็เลย ยิ่งไม่มีคนเห็น ฮาฮาฮา

[Super_Srinuanray]

ตอนแรกนึกว่า พี่น้อยจะขึ้นโครงการใหม่ของเรา รีบเปิดดูเลยค่ะ...แต่แห้วค่ะ ไม่ใช่ หุหุ

[สายชล]

พวกเราทำงานแบบ "ปิดทองหลังพระ" กันมานานแล้วจริงๆนะคะน้องติ่ง และก็คงจะทำไปเรื่อยๆ ใครจะเห็นหรือไม่เห็น เราก็ไม่สนใจ....