ดำน้ำกับปลาวัวดุ

[สายน้ำ]

ดำน้ำกับปลาวัวดุ ........................... โดย วินิจ รังผึ้ง



บรรดาฝูงปลาในแนวปะการังนั้น ปลาวัวนับเป็นปลาที่มีสมาชิกในกลุ่มนี้มากมายหลายชนิดด้วยกัน โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ กลุ่มแรกเป็นปลาวัวที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ กลุ่ม Triggerfish มีเกล็ดใหญ่แข็งและหนังหนา บางพันธุ์อย่างปลาวัวไตตัน (Titan triggerfish) เมื่อโตเต็มที่อาจมีความยาวถึง 70 เซนติเมตรทีเดียว และด้วยขนาดตัวที่ใหญ่ มีเขี้ยวขนาดใหญ่ไว้กัดบดกุ้ง หอย หรือปะการังแข็ง และมักมีนิสัยหวงถิ่นอาศัย โดยเฉพาะในฤดูวางไข่จะดุเป็นพิเศษ ชอบไล่กัดปลาอื่น ๆ ที่ผ่านเข้ามาใกล้อาณาเขต ไม่เว้นแม้กระทั่งนักดำน้ำตัวใหญ่ ๆ จนบางคนให้ฉายามันว่าเป็น “ปลาวัวอำมหิต” เลยทีเดียว

เจ้าปลาวัวไตตันนั้นมักพบได้ง่ายตามแหล่งดำน้ำทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นบริเวณหมู่เกาะสิมิลัน หมู่เกาะสุรินทร์และแหล่งดำน้ำอื่นๆรวมไปถึงแหล่งดำน้ำทางฝั่งอ่าวไทยอย่างบริเวณเกาะเต่า ซึ่งปลาวัวไตตันที่เกาะเต่านั้นขึ้นชื่อลือชาในเรื่องความดุ เพราะไม่ว่าจะเป็นฤดูกาลใด จะวางไข่หรือไม่วางไข่พ่อก็ไม่สน พอเห็นนักดำน้ำว่ายเฉียดเข้ามาใกล้ในอาณาเขตของมัน ก็จะทำท่าทางเหมือนกระทิงดุ ว่ายรี่ดิ่งตรงเข้าใส่ในทันที และไม่ใช่เพียงแค่การขู่ เพราะนักดำน้ำหลายรายโดนเจ้าวัวดุตัวนี้พุ่งเข้าชน รี่เข้าใส่ใช้เขี้ยวซี่โตคู่หน้างับจนได้เลือดมาหลายครั้งหลายหน จนหลายคนบอกเหมือนเป็นปลาโรคจิตไปแล้ว

ผมเองก็เคยโดนเจ้าปลาวัวไตตันที่เกาะเต่าไล่มาแล้ว แต่ก็รอดปลอดภัยมาได้เพราะในมือถือกล้องถ่ายภาพใต้น้ำขนาดใหญ่ มีขาแฟลชยาวๆสองข้าง เอาไว้ยื่นไปกวัดแกว่งประจันหน้าเป็นเครื่องป้องกันตัวพร้อมกับค่อยๆว่ายถอยหลังใช้ฟินเตะยันเอาไว้เป็นระยะๆ ซึ่งก็พอจะได้ผลครับ เพราะเจ้าปลาวัวไตตันไม่กล้าเข้ามาชาร์ตถึงตัว พอถอยพ้นห่างออกมาจากอาณาเขตของมันแล้ว มันก็เลิกตามมาเอง ซึ่งการว่ายหนีห่างออกมาจากเจ้าปลาวัวดุอย่างปลอดภัยนั้น ให้ใช้วิธีเผชิญหน้าอย่าให้คลาดสายตา อย่าได้ใช้วิธีหันหลังสับเท้าโกยหนี เพราะจะเป็นโอกาสให้มันเข้าโจมตีได้อย่างสะดวก หลายคนบอกว่าเจ้าปลาวัวไตตันนั้นน่ากลัวกว่าฉลามเสียอีก เพราะดำน้ำกันมาแสนนานไม่เคยมีประวัติว่าฉลามน่านน้ำทะเลไทยทำร้ายใครสักคน แต่กับปลาวัวไตตันจอมเฮี้ยวนั้นโดนกันถึงเลือดมาหลายรายแล้วครับ แต่อย่างไรก็ตาม ผมว่าปลาวัวทางฝั่งทะเลอันดามันนั้นไม่ค่อยดุร้าย และไม่ค่อยให้ความสนใจกับนักดำน้ำเท่าใดนักทั้งที่ตัวใหญ่กว่าปลาวัวที่เกาะเต่ามาก



ทางฝั่งทะเลอันดามันนั้นนักดำน้ำจะสามารถพบเห็นปลาวัวไตตันได้ทั่วไป โดยสามารถมองเห็นลำตัวแบนใหญ่ได้อย่างเด่นชัด เกล็ดลายตารางที่หยาบห่างราวกับตารางหมากรุก ดวงตากลมโตโปนออกมานอกเบ้า และยังสามารถหมุนดวงตาดูได้รอบทิศ ปากที่มีเขี้ยวคล้ายฟันกระต่ายคู่หน้าล้นคับปากออกมาอย่างน่าเกรงขาม ความสามารถของเจ้าปลาวัวไตตันที่เป็นเอกลักษณ์อีกอย่างหนึ่งก็คือมันสามารถว่ายน้ำได้ทั้งเดินหน้าและถอยหลัง โดยใช้ครีบบนหลังและครีบใต้ท้องพลิ้วดันน้ำให้ลำตัวเคลื่อนไปข้างหน้า หรือพลิ้วดันน้ำให้เคลื่อนตัวมาด้านหลังราวกับใส่เกียร์ถอยหลัง บ่อยครั้งเราจะพบเจ้าปลาวัวไตตันใช้ฟันคู่หน้าขบกัดปะการังแข็งๆให้แตกป่นเป็นฝุ่นฟุ้งเสียงดังกรอดๆลั่นไปใต้ผืนน้ำ

นอกจากปลาวัวไตตันซึ่งเป็นปลาวัวขนาดใหญ่ที่สุด หน้าตาน่ากลัวและนิสัยค่อนข้างจะเกรี้ยวกราดแล้ว ในกลุ่ม Triggerfish นี้ก็ยังมีปลาชนิดที่มีรูปร่างหน้าตาและสีสันสวยงามเช่น ปลาวัวตัวตลก ปลาวัวลายส้ม ปลาวัวอินเดีย ปลาวัวดำ เป็นต้น ส่วนปลาวัวอีกกลุ่มคือกลุ่ม Leatherjacket ซึ่งเป็นปลาวัวที่มีขนาดย่อมลงมาหน่อย มีเกล็ดเล็กละเอียด และมักจะมีสีสันลวดลายงดงาม เช่น ปลาวัวหางพัด ปลาวัวปากยาว ปลาวัวไก่ตอน เป็นต้น ปลาวัวกลุ่มนี้จะว่ายน้ำช้า ๆ หากินตามแนวปะการังโครงสร้างแข็ง โดยใช้กิ่งก้านและซอกหลืบปะการังเป็นที่หลบภัย ว่ายน้ำตอดกินกุ้งปู และสัตว์ทะเลขนาดเล็กไปตามแนวปะการังในตอนกลางวัน ตอนกลางคืนก็จะหาซอกปะการังเหมาะๆเป็นที่พักผ่อนหลับนอน

ปลาวัวพันธุ์เล็กที่มีสีสันสวยงามเหล่านี้นอกจากจะต้องคอยหลบเร้นหลีกภัยจากบรรดาปลาใหญ่แล้ว ยังต้องหนีภัยจากการล่าของบรรดานักจับปลาที่จับไปขายเป็นปลาตู้ ซึ่งใช้สารพัดวิธีในการจับเช่นการโรยยาเบื่อให้ปลาเมาเพื่อจะช้อนจับเอาได้ง่ายๆ ซึ่งปลาที่ได้ไปก็ยากจะแข็งแรงหรือมีชีวิตรอดอยู่ได้ยาวนาน เห็นไหมครับว่าระหว่างปลาวัวไตตันซึ่งคอยไล่กัดคนเพื่อปกป้องที่อยู่อาศัย กับมนุษย์ที่ล่าจับปลาสวยงามเหล่านี้แล้วพรากพวกมันจากเพื่อนพ้องเผ่าพันธุ์และพรากชีวิตอิสระของมันจากท้องทะเลกว้างไปกักขังจองจำไว้ในตู้แคบๆตลอดชีวิตนั้น ใครโหด ใครร้าย ใครอำมหิตกว่ากัน



สำหรับปลาวัวตัวที่ผมชื่นชอบเป็นพิเศษนั้นเป็น ปลาวัวปากยาว (Beaked leatherjacket (Oxymonacanthus longirostris) ซึ่งเป็นปลาวัวสวยงามที่หาดูได้ยากพันธุ์หนึ่ง พบได้แถวๆใต้ทะเลหมู่เกาะสิมิลันซึ่งเป็นปลาวัวขนาดเล็กแต่มีสีสันและลวดลายโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ เมื่อแรกเห็นเจ้าปลาวัวพันธุ์นี้ผมก็สะดุดตาในรูปร่างที่แปลกตา ลวดลายและสีสันบนลำตัวที่งดงามสดใส ด้วยพื้นลำตัวสีเขียวแกมฟ้า มีลายสีส้มสดแต่งแต้มทั่วลำตัว และว่ายเวียนเคียงกันมาเป็นคู่อย่างหวานชื่น ใช้ปากยื่น ๆ ยาว ๆ ซอกซอนหาอาหารตามกิ่งก้านปะการัง เข้าซอกโน้นออกซอกนี้ เคียงคู่กันไปอย่างงดงาม ทำให้ผมอดใจไม่ได้ที่ต้องตามเก็บภาพอยู่พักใหญ่ ซึ่งน่าเสียดายที่ไม่ได้ภาพคู่งาม ๆ ได้มาเพียงภาพตัวเดียวโดดๆ เท่านั้น

ปลาวัวอีกตัวที่ผมชื่นชอบเป็นพิเศษก็คือเจ้าปลาวัวลายส้ม (Orange-lined Triggerfish) ที่พบบริเวณหมู่เกาะสิมิลันเช่นกัน ซึ่งเจ้าตัวนี้พอยกกล้องที่ติดเลนส์ไวด์ขึ้นเล็งเพื่อจะถ่ายแทนที่มันเห็นกล้องแล้วจะรีบว่ายหนี มันกลับว่ายรี่เข้ามาเล่นกล้อง ซึ่งแรกๆผมก็ตกใจคิดว่าเจอเข้ากับเจ้าปลาวัวหวงถิ่นจอมโหดเข้าให้แล้ว แต่ทั้งระแวงระวังพร้อมๆกับความอยากจะถ่ายภาพ จนออกอาการเก้ๆกังๆอยู่นั้น ผมก็สังเกตว่าเจ้าปลาวัวลายส้มตัวนี้ไม่ได้ว่ายรี่เข้ามาไล่ผม แต่เข้ามาส่องกระจกที่โดมกว้างหน้ากล้องซึ่งสะท้อนเงาตัวเอง มันคงเห็นภาพปลาหน้าคล้ายๆตัวเองว่ายเข้ามาในถิ่นของตน จึงต้องออกมาดูออกมาขู่สักหน่อยเพื่อประกาศให้รู้ว่าที่นี่เป็นถิ่นของใคร ซึ่งขณะที่เจ้าปลาวัวลายส้มสาละวนกับเงาของตัวเองที่โดยหน้ากล้อง ผมก็มีเวลาเล็ง มีเวลาเก็บภาพสวยๆไว้ได้หลายภาพทีเดียว



จาก : ผู้จัดการออนไลน์ วันที่ 21 กรกฎาคม 2552