เดราวัน - ซังกาลากิ - มาราตัว - กากาบัน

[สายน้ำ]

กากาบันทะเลสาบมหัศจรรย์ ...................... วินิจ รังผึ้ง



กากาบัน (Kakaban Island) เป็นเกาะสุดท้ายที่เราจะดำน้ำสำรวจกันในทริปการเดินทางมาดำน้ำกับเรือภาณุนี เรือบริการดำน้ำมาตรฐานชั้นนำของคนไทย ที่มาลอยลำให้บริการดำน้ำบริเวณหมู่เกาะเดราวันของประเทศอินโดนีเซีย หมู่เกาะเดราวัณแห่งนี้เป็นแหล่งดำน้ำที่มีชื่อเสียงของโลก เพราะตั้งอยู่บริเวณเส้นศูนย์สูตร และอยู่ใกล้กับเกาะกาลิมันตันด้านตะวันออก ซึ่งเป็นแหล่งที่มีอินทรีสารและธาตุอาหารไหลลงทะเลอย่างมากมาย บริเวณนี้จึงมีท้องทะเลและแนวปะการังที่มีสัตว์น้ำมากมายหลากหลายและอุดมสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของโลกเลยทีเดียว หมู่เกาะเดราวัณมีเกาะที่เหมาะสำหรับการดำน้ำอยู่ 4 เกาะด้วยกันคือ เกาะเดราวัน เกาะซังกาลากิ เกาะมาราตัว และเกาะกากาบันแห่งนี้



กากาบันเป็นเกาะขนาดไม่ใหญ่นัก ตั้งโดดเด่นอยู่กลางท้องทะเล แต่เกาะแห่งนี้ก็มีความสำคัญเป็นพิเศษเพราะตรงกลางเกาะมีทะเลสาบขนาดประมาณ 5 ตารางกิโลเมตรตั้งอยู่ ลักษณะเป็นทะเลสาบปิดที่น้ำในทะเลสาบไม่มีช่องเชื่อมต่อกับน้ำทะเลภายนอก ลักษณะเป็นทะเลสาบน้ำเค็มที่เริ่มจะเป็นน้ำกร่อยเพราะมีปริมาณของน้ำฝนเติมลงไปทุกปี

ความพิเศษของทะเลสาบกากาบันแห่งนี้ก็คือลักษณะการกำเนิดที่ข้อมูลทางธรณี วิทยาระบุว่า กำเนิดขึ้นเมื่อราว 2 หมื่นปีก่อน โดยแต่เดิมกากาบันมีลักษณะเป็นเกาะปะการัง (Atall) ที่เกิดจากการรวมตัวของแนวปะการังจนโผล่พ้นน้ำ แต่เกาะแห่งนี้ก็เกิดการเปลี่ยนแปลงทางธรณีสัญฐานครั้งใหญ่ โดยเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงทำให้เกิดพลังมหาศาลยกตัวขอบแนวปะการังด้านข้างให้สูงขึ้นมาอย่างทันทีทันใด ก่อให้เกิดเป็นขอบคันปิดกั้นน้ำทะเลตอนกลางด้านในเอาไว้ ทำให้กลายสภาพเป็นทะเลปิด เมื่อวงจรเชื่อมต่อกับน้ำทะเลภายนอกถูกปิดกั้น สรรพชีวิตในผืนน้ำกว้างราว 5 ตารางกิโลเมตรก็เหมือนถูกขังไว้ในทะเลสาบแห่งนี้ชั่วนิจนิรันดร์ เมื่อกาลเวลาผันผ่านไปยาวนานจวบจนปัจจุบัน เกาะกากาบัน ทะเลสาบกากาบันและสรรพชีวิตบนเกาะรวมทั้งในทะเลสาบแห่งนี้ก็เปลี่ยนแปลงและมีวิวัฒนาการไปตามกาลเวลา ฝนที่ตกลงมาทุกปีทำให้ความเค็มของน้ำในทะเลสาบลดลง รอบเกาะถูกปกคลุมด้วยผืนป่าดิบชื้น ป่าชายหาด และป่าชายเลนอันอุดมสมบูรณ์

ส่วนในทะเลสาบกว้างสีเขียวมรกต สัตว์ทะเลขนาดใหญ่ที่ถูกปิดขังตั้งแต่ยุคแรกไม่อาจปรับตัวได้ ก็ล้มหายตายจากและสูญพันธุ์ไปจากทะเลสาบ เหลือไว้เพียงกุ้ง หอย ปู ปลา สัตว์น้ำและพืชน้ำขนาดเล็ก



แม้นหลายๆชีวิตจะล้มหายตายจากไปจากทะเลสาบกากาบันเนื่องจากไม่อาจปรับตัวให้ดำรงชีพอยู่ในทะเลสาบปิดได้ แต่ก็มีสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งที่สามารถจะสืบสานเผ่าพันธุ์และขยายพันธุ์ขึ้นได้อย่างมากมายจนกลายเป็นเจ้าแห่งทะเลสาบกากาบันไปทั้งที่มันเป็นสัตว์ที่มีโครงสร้างของชีวิตง่ายๆไม่สลับซับซ้อน และมีร่างกายแสนจะบอบบางอ่อนนุ่ม เจ้าสัตว์ที่สามารถจะครอบครองทะเลสาบกากาบันชนิดนี้ก็คือ “แมงกะพรุน” นั่นเอง ซึ่งอาจจะเป็นเพราะแมงกะพรุน มีโครงสร้างของร่างกายง่ายๆ ไม่สลับซับซ้อน ล่องลอยจับกินแพลงก์ตอน พืชและสัตว์ขนาดเล็กเป็นอาหาร มันไม่ต้องการอาหารมากมายจึงสามารถจะปรับตัวให้อยู่รอดได้ในทะเลสาบแม้นสภาพแวดล้อมจะเปลี่ยนแปลงไปเช่นใด และยิ่งเมื่อปลาขนาดใหญ่ สัตว์ทะเลขนาดใหญ่ไม่อาจจะทานทนอยู่ในทะเลสาบแห่งนี้ได้ แมงกะพรุนก็เลยไม่มีภัยจากสัตว์ผู้ล่า ทำให้มันสามารถจะสืบสานเพิ่มปริมาณของเผ่าพันธุ์ขึ้นมาได้มากมาย จนสามารถครอบครองทะเลสาบได้อย่างน่ามหัศจรรย์ ซึ่งเกาะที่มีทะเลสาบแมงกะพรุนลักษณะเช่นนี้มีเพียง 2 แห่งในโลกเท่านั้น คือที่เกาะกากาบันแห่งนี้และที่เกาะปาเลาของไมโครนีเซีย

การมาเที่ยวชมทะเลสาบกากาบันแห่งนี้ เมื่อเรือยางพาจากเรือใหญ่มาจอดหน้าสะพานไม้ท่าเรือ ก็จะต้องปีนบันไดไม้ซึ่งทำเป็นทางเดินผ่านป่าดิบอันร่มครึ้มขึ้นไปตามความสูงชันของภูเขาหิน ซึ่งมีลักษณะเป็นหินภูเขาไฟที่มีรูพรุนและมีความแหลมคม ระยะทางราว 100 เมตร ก็จะเป็นขึ้นบันไดลงไปถึงริมทะเลสาบกลางเกาะ นักดำน้ำต้องช่วยกันขนอุปกรณ์กล้องถ่ายภาพใต้น้ำและอุปกรณ์ดำน้ำสำหรับสนอร์เกิลติดไปด้วย เพื่อจะลงดำสำรวจทะเลสาบกัน ซึ่งต้องยอมรับว่าทะเลสาบแห่งนี้ยังคงความเป็นธรรมชาติสูง ในแต่ละปีจะมีผู้คนมาเที่ยวชมไม่มากนักเพราะเป็นเกาะที่อยู่ห่างไกลกลางทะเลกว้าง จะมีชาวเกาะใกล้เคียงมาเที่ยวกันมากก็เฉพาะวันหยุดในเทศกาลสำคัญปีละไม่กี่วันเท่านั้น



รอบทะเลสาบมีป่าโกงกางอันอุดมสมบูรณ์ปกคลุมตลอดแนว เมื่อหน้ากากดำน้ำทาบลงไปในผืนน้ำสีมรกต ภาพของผืนน้ำใสมีสาหร่ายทะเลสีเขียวขึ้นคลุมอยู่ทั่วก็ปรากฏ มีแมงกะพรุนชนิดต่างๆมากมายนับหมื่นนับแสนตัว ทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ว่ายล่องลอยกันอยู่ทั่วทะเลสาบ บ้างก็นอนทาบอยู่กับพื้นสาหร่าย นับเป็นภาพที่งดงามมหัศจรรย์ แมงกะพรุนเหล่านี้เป็นชนิดที่ไม่มีเข็มพิษ จึงไม่เป็นอันตรายต่อนักดำน้ำ ตามรากต้นโกงกางใต้ผืนน้ำยังเต็มไปด้วยฟองน้ำหลากสี ทั้งสีชมพู ม่วง แดง เหลือง ดูสวยงาม ดอกไม้ทะเลสีสวย หนอนท่อ และทากทะเลสีแปลกตา ทั้งยังมีปลาขนาดเล็กหลายชนิด โดยเฉพาะปลาบู่ทะเลที่สวยงามและบางชนิดได้ชื่อว่าไม่พบในที่อื่นใด ซึ่งนั่นนับเป็นความมหัศจรรย์ยิ่งของทะเลสาบกากาบัน ทะเลสาบมหัศจรรย์ 1 ใน 2 ของโลกแห่งนี้

นอกจากทะเลสาบมหัศจรรย์กลางเกาะกากาบันแล้ว แนวปะการังรอบๆเกาะก็เป็นจุดดำน้ำที่น่าสนใจ เพราะมีทั้งสภาพเป็นแนวปาการังที่ทอดตามระดับความลาดชันของเกาะและแนวปะการังแบบผาปะการังที่ตัดลึกดิ่งชันลงไปหลายร้อยเมตร เป็นลักษณะการดำตามกำแพงผาใต้น้ำที่น่าตื่นเต้นท้าทาย เรียกว่าการมาดำน้ำที่เกาะกากาบันนั้น นับเป็นประสบการณ์ครั้งที่น่าจดจำเป็นอย่างยิ่ง